Linux Dosya Sistemleri

Bu yazımda linux dosya sistemlerini anlatmaya çalışacağım. Linux işletim sisteminde dosyaların nasıl işlendiğini ve linux dosya dizinlerinden bahsedeceğim. Linux kullanıcılarının bile çok fazla dikkatini çekmeyen bu konuya gelin birlikte bakalım.

Dosya sistemi, bilgisayar hafızasında bulunan dosyaların toplanmasını ve yönetilmesini sağlar. Bunlara erişmek için farklı yöntemler kullanır. Linux dağıtımı aşağıda listelenen dosya biçimleriyle disk bölümleme seçeneği sunar.

• Ext
• Ext2
• Ext3
• Ext4
• JFS
• XFS
• Btrf’ler

Bu seçenekleri tek tek açarak ilerleyelim.

Inode: Başlamadan önce bu kavramı açıklamak istiyorum. Inode linuxta dosyalar hakkında metaverileri tutmak için her dosyaya verilen ID benzeri bir numaradır. Bu sayede verilere ulaşım daha kolay hale getirilmiştir.

stat [Dosya_adı] komutunu terminale girerseniz dosyanın Inode değerlerine ulaşabilirsiniz.

Ext

Ext, linux çekirdeğini desteklemek için tasarlanmış ilk dosya sistemidir. Unix dosya sisteminden ilham alınan metaveri yapısına sahiptir. Şuan kullanılan İnode oluşturma, dosya erişimi ve dosya değişikliği için kullanılan 3 adet damga (timestamp) yerine 1 adet damgaya izin veriyordu. Çok fazla sınırlandırması bulunduğu için ext2 dosya sistemine geçildi.

Ext2

Depolama alanı ve performans için yeni özellikleriyle birlikte çıktı. Hızı ile öne çıkan ext2, dosya erişiminde de harika performans veriyordu. 2TB’a kadar veriye izin veriyordu fakat Ext2 günlük verileri tutmayı desteklemiyordu. Disk’e veri yazılırken herhangi bir sistem çökmesi veya benzeri bir durumda büyük sorunlar çıkarabiliyordu. Bu nedenle yerini kaybetti.

Ext3

Ext3, 16 bitlik dahili adresleme kullanıyordu. Yani 16 TB’a kadar veriye izin veriyordu. Sistem çökmesi veya benzeri bir durumda son yapılan işlemi tamamlanmamış gibi geri alarak ext2 deki soruna çözüm buldu. Veri işlemede yeteri kadar iyi bir performansa sahip değildi. Eksiklikleri olması onu da tozlu raflara kaldırdı.

Ext4

Ext4, şu anda linux çekirdeğinin default olarak kullandığı dosyalama sistemidir. Güvenilir olması bunda en etkili sebeptir.

JFS

IBM tarafından geliştirilen ve açılımı Journaled File System olan dosyalama sisteminin en iyi yanı saniyeler içinde dosya sistemini geri yükleyebiliyor olmasıydı. Fakat sistem kaynağını çok fazla oranda kullanması bir dezavantajdı.

XFS

2001 den beri linux kernelinde bulunan XFS, aynı zamanda birçok işlem gerçekleştirebilir. Uygulaması zor olduğu için sadece üst düzey linux uygulamalarında kullanılmaktadır.

Btrf’ler

2009 yılında Oracle tarafından geliştirildi. Ext4’un rakibi olarak bilinir. Her ne kadar çoğu kişi tarafından Ext4 en iyisi olarak bilinse de Btrf’lerin iyi yanları da göz ardı edilemez. Hala istikrarlı olarak kabul edilmemesi ise değerini düşüren sebeplereden biridir.

Dosyalama sistemlerini anladığımıza göre şimdi linux dosya sistemi dizinlerine kısaca bakabiliriz.

Linux Dosya Sistemi Dizinleri

Bütün dizinler “/” simgesi ile ifade edilen kök dizininden başlayarak devam eder.

/bin : Yürütülebilir dosyaların bulunduğu dizindir. İşletim sistemine ait komutlar bulunur (ls,mkdir vb.)

/etc : işletim sistemi ve yüklenen uygulamaların ayarları bulunur.

/boot : Sistem kurulumu için gerekli dosyaları içerir.

/dev : Sistem üzerinde bulunan ve linux tarafından tanınan aygıt dosyalar bulunur.

/home : Kullanıcıların kişisel dosyalarının bulunduğu dizindir.

/media : DVD’ler ve USB bellekler gibi harici aygıtlar, dosyalarına buradan erişebilirler.

/lib : Sistemdeki uygulamaların çalışabilmesi için gerekli olan kütüphane dosyaları (kodları) bu dizinlerde yer alır.

/opt : İşletim sisteminden bağımsız 3. parti kullanıcı programların kullandığı dizindir.

/mnt : Bu dizin media diziniyle aynı işleve sahiptir. Çoğunlukla sistem yöneticileri tarafından yedekleme, onarım vb. işlemler için kullanılır.

/sbin : Sadece yetkili kullanıcıların kullanabileceği komutların yer aldığı dizindir.

/proc : Sanal bir dizindir. Burada dosyalar ve dizinler bilgisayar başladığında veya sistem çalışırken ve işler değiştiğinde anında oluşturulur.

/srv : Sistem içinde bulunan servislerle ilgili dosyaların yer aldığı dizindir. /srv/http veya /srv/www gibi.

/tmp : Geçici dosyaların tutulduğu kısımdır.

/usr : Sistemdeki tüm kullanıcılara ait çalıştırılabilir dosyaların, kütüphanelerin bulunduğu dizindir.

/var : Genellikle günlük ve yazdırma dosyaları gibi değişken uzunlukta dosyalar ve değişken miktarda veri içerebilecek diğer dosya türleri içerir .

/root : Sistemdeki en yetkili kullanıcının yani root kullanıcısının dosyalarıdır.

Linux dizinlerini kısaca açıkladım. Umarım faydalı bir kaynak oluşturabilmişimdir. Kendinize iyi bakın …